Virus metapneumovirus ở người (HMPV)

Virus Metapneumovirus ở người (HMPV) là gì?

Virus metapneumovirus ở người (HMPV) là một loại virus phổ biến gây ra các triệu chứng tương tự cảm lạnh, chủ yếu ảnh hưởng đến đường hô hấp trên. Mặc dù thường gây nhiễm trùng nhẹ, HMPV cũng có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng như viêm phổi, viêm phế quản, hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh lý như hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD). Các ca nhiễm HMPV thường xuất hiện vào mùa đông và đầu mùa xuân.

HMPV có triệu chứng tương tự như các bệnh đường hô hấp khác, chẳng hạn như virus hợp bào hô hấp (RSV) hay Covid-19, bao gồm ho, sốt, nghẹt mũi và thở khò khè. Hầu hết các ca nhiễm đều nhẹ và tự phục hồi sau vài ngày, nhưng trẻ nhỏ, người cao tuổi và những người có hệ miễn dịch suy yếu có nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng hơn. Trong trường hợp có bất kỳ lo ngại nào về HMPV, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn.

Nguyên Nhân và Triệu Chứng

Nguyên Nhân:

HMPV do một loại virus — mầm bệnh nhỏ sử dụng tế bà  o của cơ thể để nhân lên — gây ra. Nó thuộc cùng nhóm với các virus gây RSV, sởi và quai bị.

Virus HMPV lây lan chủ yếu qua dịch tiết từ hắt hơi, ho hoặc tiếp xúc gần, chẳng hạn như khi chạm tay vào bề mặt nhiễm virus rồi đưa tay lên mắt, mũi hoặc miệng. Tuy nhiên, không có bằng chứng cho thấy virus này lây qua khí dung hoặc không khí.

Cách lây truyền HMPV

HMPV lây lan qua tiếp xúc trực tiếp với người bệnh hoặc các vật bị nhiễm virus. Cụ thể:

• Ho và hắt hơi.
• Bắt tay, ôm hoặc hôn.
• Chạm vào các bề mặt hoặc vật dụng như điện thoại, tay nắm cửa, bàn phím hoặc đồ chơi.

Triệu Chứng Của HMPV

Các triệu chứng của HMPV thường tương tự như cảm lạnh thông thường, nhưng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

• Ho
• Sốt
• Chảy mũi hoặc nghẹt mũi
• Đau họng
• Khò khè
• Khó thở (đặc biệt là khó thở nghiêm trọng)
• Phát ban

Phát hiện sớm:

• Tại các khoa Cấp cứu, Phòng khám, Nội hô hấp, Bệnh nhiệt đới:
  • Cảnh giác với các triệu chứng nghi ngờ: ho, sốt, khó thở.
  • Khai thác tiền sử dịch tễ của bệnh nhân từ các vùng dịch như Trung Quốc, Ấn Độ.
  • Thực hiện cách ly kịp thời, hội chẩn khi cần thiết.
  • Lấy mẫu xét nghiệm gửi viện Pasteur Tp.HCM nếu nghi ngờ.
  • Báo cáo ngay cho phòng Kế hoạch tổng hợp và khoa Kiểm soát nhiễm khuẩn.

Thời Gian Ủ Bệnh

• Thời gian ủ bệnh: 3-6 ngày.
• HMPV có thể gây bệnh ở mọi lứa tuổi, nhưng những người có hệ miễn dịch yếu, trẻ nhỏ và người cao tuổi có nguy cơ cao mắc các biến chứng nghiêm trọng.
• Các trường hợp nhẹ thường kéo dài vài ngày đến một tuần. Nếu bạn bị bệnh nặng, có thể mất nhiều thời gian hơn để hồi phục hoàn toàn. Một số triệu chứng như ho có thể kéo dài sau khi các triệu chứng khác đã thuyên giảm.

Yếu tố nguy cơ và Biến chứng:

Yếu tố nguy cơ

Bạn có nguy cơ cao bị bệnh nặng do HMPV nếu:

• Dưới 5 tuổi (đặc biệt trẻ sinh non) hoặc trên 65 tuổi.
• Hệ miễn dịch suy yếu (do các bệnh như HIV, ung thư, rối loạn tự miễn hoặc thuốc ức chế miễn dịch).
• Có hen suyễn hoặc COPD.

Biến chứng của HMPV

Trong một số trường hợp, HMPV có thể gây biến chứng nghiêm trọng, yêu cầu nhập viện:

• Viêm tiểu phế quản.
• Viêm phế quản.
• Viêm phổi.
• Làm trầm trọng thêm hen suyễn hoặc COPD.
• Nhiễm trùng tai (viêm tai giữa).

Phòng ngừa HMPV

Bạn có thể giảm nguy cơ nhiễm HMPV bằng cách:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước. Nếu không có sẵn, sử dụng dung dịch rửa tay chứa cồn.
• Che mũi và miệng khi ho hoặc hắt hơi, sử dụng khuỷu tay thay vì tay trần.
• Tránh tiếp xúc gần với người bị cảm hoặc các bệnh truyền nhiễm khác.
• Đeo khẩu trang nếu bạn đang bị bệnh và không thể tránh tiếp xúc với người khác.
• Tránh chạm vào mặt, đặc biệt là mắt, mũi và miệng.
• Không dùng chung dụng cụ ăn uống như muỗng, nĩa, hoặc cốc uống nước.
• Vệ sinh bề mặt thường tiếp xúc 2 lần/ngày hoặc ngay khi bẩn.
• Tăng cường thông khí trong phòng, hạn chế tụ tập đông người.
• Tăng cường vệ sinh tay (tuân thủ 6 bước, 5 thời điểm).
• Tránh chạm vào mắt, mũi, miệng khi tay chưa được vệ sinh.
• Tránh tiếp xúc gần với người bệnh.
• Đeo khẩu trang và sử dụng tạp đề khi chăm sóc bệnh nhân nghi ngờ nhiễm HMPV.
• Vệ sinh bề mặt thường tiếp xúc 2 lần/ngày hoặc ngay khi bẩn.
• Tăng cường thông khí trong phòng, hạn chế tụ tập đông người.

LỜI KHUYÊN

Bạn có thể kiểm soát các triệu chứng nhẹ giống cảm lạnh tại nhà bằng cách:

• Uống nhiều nước để tránh mất nước.
• Sử dụng thuốc không kê đơn như giảm đau, thông mũi hoặc giảm ho (theo chỉ dẫn của bác sĩ).
• Không tự ý dùng thuốc cho trẻ nhỏ nếu chưa tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Hãy liên hệ với bác sĩ nếu:

• Bạn có triệu chứng nhiễm trùng hô hấp và mắc bệnh lý tiềm ẩn làm tăng nguy cơ bệnh nặng.
• Các triệu chứng không cải thiện sau vài ngày hoặc sốt kéo dài hơn 3 ngày.

Khi nào nên đến phòng cấp cứu?

Hãy tìm kiếm sự chăm sóc y tế ngay lập tức nếu bạn có các dấu hiệu bệnh nặng, bao gồm:

• Sốt cao (trên 40°C).
• Khó thở.
• Da, môi hoặc móng tay chuyển màu xanh (chứng xanh tím).

Có cần dùng kháng sinh để điều trị HMPV không?

Không. Kháng sinh chỉ có tác dụng đối với vi khuẩn, trong khi HMPV là virus nên kháng sinh không có tác dụng. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân bị nhiễm khuẩn thứ phát (như viêm phổi do vi khuẩn), bác sĩ có thể kê đơn kháng sinh để điều trị.

Hiện tại, chưa có vắc-xin phòng HMPV. Tuy nhiên, nghiên cứu đang được thực hiện để phát triển một loại vắc-xin bảo vệ cả RSV và HMPV. Không có thuốc kháng virus đặc trị cho HMPV; việc điều trị tập trung vào quản lý triệu chứng.

—–

Tài liệu tham khảo:

https://www.cdc.gov/human-metapneumovirus/about/index.html|
Wikipedia vè HMPV
Chinese CDC Weekly